Toxoplasma gondii
Toxoplasma gondii zaraża wyłącznie koty i kilka innych gatunków kotowatych jako żywicieli ostatecznych. Wiele gatunków ssaków (w tym ludzie) oraz ptaki mogą odgrywać rolę żywicieli pośrednich.
Koty zarażają się zazwyczaj poprzez zjedzenie cyst tkankowych, najczęściej po upolowaniu gryzoni lub ptaków, a także gdy są karmione surowym lub niedogotowanym mięsem zarażonych zwierząt gospodarskich. Zarażenie kotów za pośrednictwem wysporulowanych oocyst pochodzących ze środowiska (inwazja fekalno-oralna) wydaje się być mniej powszechną drogą zarażenia dla tego żywiciela ostatecznego.
Okres prepatentny postaci jelitowej u kotów wynosi 3-10 dni po spożyciu cyst tkankowych (18-36 dni po zjedzeniu oocyst). Wydalanie ocyst jest najintensywniejsze na początku okresu patentnego (2-5 dzień), może trwać do 20 dni. Oocysty stają się inwazyjne co najmniej 24 godziny po wydaleniu z kałem, zazwyczaj po 2-5 dniach (sporulacja oocyst w środowisku).
Oocysty po przedostaniu się do wód powierzchniowych mogą w nich przetrwać przez wiele miesięcy. Woda, wilgotna gleba lub pasza zanieczyszczona kocimi odchodami są najważniejszymi źródłami inwazji dla roślinożernych żywicieli pośrednich. Z uwagi na powszechne występowanie pasożyta, obecność T. gondii u wolno żyjących żywicieli pośrednich jest bardzo częsta. Zwierzęta mięsożerne zarażają się najczęściej poprzez spożycie cyst tkankowych znajdujących się w mięsie innych zarażonych żywicieli pośrednich. Gryzonie, a w szczególności myszy odgrywają bardzo istotną rolę jako żywiciele rezerwuarowi.